Yaşanan Kahramanmaraş zelzelesinin büyüklüğü etkilenen insan sayısının da epey fazla olmasına neden olmuştur. Sarsıntı üzere doğal afetlerin birinci evvel fizikî tesirleri ortaya çıkar. Fakat bu doğal afetlerin fizikî tesirlerinin yanı sıra ruhsal tesirleri de vardır ve bu tesirler yaşanan olaylardan bir mühlet sonra ortaya çıkmaya başlarlar. Depremzedeler hangi ruhsal hastalıkları yaşayabilirler ve bu hastalıkların tesirlerini azaltmak için neler yapılabilir sizler için anlattık. Keyifli okumalar!
6 Şubat 2023 tarihinde ülkece büyük bir felaket yaşadık. Bu felaket 10 vilayet ile birlikte tüm Türkiye’yi büyük bir yasa boğdu.
Yaşanan Kahramanmaraş zelzelesi birçok insanın evsiz kalmasına, yakınlarını kaybetmesine neden oldu. Yaraların yeni yeni sarılmaya başlandığı bu devirde ise zelzelenin fizikî tesirleri kaybolmaya başlarken ruhsal tesirleri ortaya çıkmaya başladı.
Uzmanlar bu üzere yıkıcı sonuçlara neden olan sarsıntılardan sonra bireylerin kimi ruhsal rahatsızlıklar le karşılaşabileceklerini söylüyorlar. Bunun temel nedeni ise bireylerin kendilerini müdafaa içgüdüsü oluyor.
Depremi birebir yaşayan ve ruhsal olarak etkilenen şahıslarda temel olarak üç devir yaşanıyor. Bu üç devri gelin birlikte inceleyelim.
Birinci devir şok devridir ve zelzeleden çabucak sonraki periyodu kapsar.
Bu devirde duygusal süreçler biyolojik reaksiyonları tesirler ve savaş ya da kaç yansıları verilmeye başlar. Yani bireyler ya korktukları durumlar ile savaşmayı tercih ederler ya da o durumdan uzaklaşmaya çalışarak kaçarlar. Bu devirdeki şahıslarda duygusal tepkisizlik meydana gelir ve bireyler dehşet ya da rastgele bir duyguyu hissedemeyebilirler.
İkinci periyoda verilen isim ise pasifleşme periyodudur. Bu periyotta şahıslar kendilerine yardım etmek isteyen insanları dinlerler ve onların söylediklerine ahenk sağlarlar.
Diğer insanların söylediklerine ahenk sağlamaya eğilimli olan bu bireyler kendi başlarına bir hareketi gerçekleştirme konusunda ise başarılı olamazlar. Bu şahıslar en kolay işi bile kendileri yapamaz ve yanlarında daima birine gereksinim duyarlar. Bu devir süreç içerisinde azalır ve bireyler yavaş yavaş kendilerine gelmeye başlarlar.
Üçüncü ve son periyot toparlanma devridir. Bu devirde şahıslar büyük bir dert içerisinde olur, uyku sorunu yaşar, seslerden tetiklenir ve daima kabuslar görürler.
Aynı vakitte bu devirdeki şahıslar konutta tek başlarına uzun mühlet kalamazlar ve şayet kişi hayatının tertibe gireceğine olan inancını kaybederse kendine ziyan dahi verebilir.
Bu periyotların haricinde sarsıntısı yaşayan şahıslarda kimi ruhsal rahatsızlıkların meydana gelmesi de olasıdır. Depremzedelerde görülebilecek ruhsal rahatsızlıklar şunlardır;
Travma sonrası gerilim bozukluğu
TSSB birden fazla vakit zelzele ya da savaş üzere büyük felaketler yaşanması sonucunda ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Bu hastalığın belirtileri ortasında ise kaygı, kabus görme, yaşanan afetin daima olarak göz önüne gelmesi yer alır. Bu hastalık için uzmanlar, sarsıntısı direkt olarak yaşayan birçok beşerde görüleceğini söylüyorlar.
Deprem fobisi
Uzmanlar sarsıntı fobisinin daima yine sarsıntı olacakmış üzere hissedilmesi manasına geldiğini söylüyorlar. Doğal afetlerin en vakit gerçekleşeceğini bilmemek ve olmasını engelleyememek ise insanların bu kaygıyı yaşamalarına neden olan durumlar ortasında sayılıyor.
Hipervijilans
Hipervijilans çok uyarılmışlık manasına gelen ve şahısların ortada bir tehlike olmadığı halde daima olarak tetikte olmasına verilen isimdir. Uzmanlar büyük sarsıntılar yaşayan ve hayatta kalabilen bireylerin bu durumu yaşama ihtimallerinin yüksek olduğunu söylüyor ve bedenin kendini koruyabilmek için devamlı hassasiyet gösterdiğini de belirtiyorlar. Bu hastalık birçok vakit tabiatıyla kaybolsa da kimi durumlarda geçmesi uzun vakit alabiliyor. Hastalığın uzun müddet devam etmesi travma sonrası gerilim bozukluğunun belirtisi olabileceği için kesinlikle bir uzmandan takviye alınması öneriliyor.
Anksiyete ve Depresyon
Uzmanlar yıkıcı zelzeleler yaşayan bireylerin depresyon ve korku bozukluğu üzere rahatsızlıklar ile müsabaka ihtimallerinin yüksek olduğunu söylüyor. Anksiyete ve depresyon birçok vakit birlikte görülüyor. Hastalığın semptomları ortasında ise; yorgunluk, uykusuzluk, günlük rutine olan ilginin azalması, hudut üzere belirtiler yer alıyor. Bu belirtilerin birinci vakitlerde görülmesi olağan karşılansa da uzun müddet devam etmesi durumunda kesinlikle tedavi edilmesi gerekiyor.
Peki depremzedelerin ruhsal durumlarını düzeltmek için neler yapılabilir?
İtalya Roma Sapienza Üniversitesi’nden Dr. Cristina Marzano depremzedelerin ruhsal durumlarını düzeltmenin mümkün olduğunu söylüyor. Lakin Dr. Marzano, bu güzelleşmenin gerçekleşmesi için aile ve etraf dayanağının de epey büyük bir role sahip olduğunu ekliyor.
Psikolojik açıdan en riskli kümeler ortasında çocuklar ve yaşlıların yer aldığını söyleyen Dr. Marzano, yaşanan travmalardan sonra en tesirli usulün bilişsel-davranışçı terapi uygulamak olduğunu belirtiyor.
Şuan ülkemizde bir ruhsal dayanak seferberliği sürüyor. Bu seferberlikte Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı sarsıntı bölgelerine psikososyal takviye gruplarını yönlendirerek depremzedelere yardımcı olmayı amaçlıyor.
Bunun dışında Türkiye Psikiyatri Derneği ve Türk Psikologlar Derneği de bölgelere uzmanlar gönderiyor. Resmi kurumların yanı sıra birçok psikolog ve ruhsal müracaat toplumsal medya hesapları üzerinden depremzedelere ulaşarak onlara ruhsal dayanak vermeyi hedefliyor.
Uzmanların yanı sıra bu periyotta bizlere de büyük sorumluluklar düşüyor. Ülkece depremzedelere yardım etmek hedefi ile elimizden geleni yaptık. Kimimiz kumbarasındaki parayı, kimimiz oyuncaklarını, kimimiz ise kıyafetlerini gönderdi. Tek yürek olduğumuz bu periyotta maddi yardımların yanında depremzedelere manevi takviye olmamız da epey kıymetli.
Eğer bir yakınınız zelzelesi direkt olarak yaşamışsa ya da zelzeleden etkilenmişse onlara dayanak olurken dikkat etmeniz gereken birtakım durumlar var. Örneğin depremzedeler ile konuşurken onları yaşadıklarını anlatmaya zorlamamanız hayli kıymetli. Tıpkı vakitte tekrar depremzedelere kolay garantiler vermemek de bu periyotta büyük bir ehemmiyete sahip. Yapabileceğiniz bir öteki şey ise depremzedelere yaşadıkları olaylar ile ilgili soru sormak yerine olağan şeylerden bahsetmek, haberleri ya da sarsıntı görüntülerini onlar yanında izlememek ve onların rutin hayatlarına bir an evvel dönmelerini sağlamaktır.
Aileniz ya da etrafınızdan biri sarsıntısı yaşamış ise ve sonrasında üstte saydığımız belirtileri gösteriyor ise kesinlikle bir uzmandan dayanak almanız gerektiğini unutmayın. Yaşanan bu sıkıntı periyodu en az ziyan ile atlatmanın yolu bir uzmandan ruhsal dayanak almak olabilir.
Tüm depremzedelere geçmiş olsun diyor ve yaralıların bir an evvel güzelleşmesini diliyoruz.